یکی از دلایل اصلی خوش طعم و خوش عطر بودن غذاهای ایرانی، استفاده از ادویه است. ادویه های ایرانی طیف وسیعی دارند که طعم های مختلف و بی نظیری به غذاها می دهند. این ادویه ها علاوه بر خوشمزه کردن غذا، از قدیم الایام مانند مواد نگهدارنده باعث دیرتر خراب شدن غذا می شوند. بسیاری از ادویه ها از آنجایی که دارای خواص بی نظیری هستند، می توانند به سلامتی و بهبود عملکرد بدن کمک کنند. هنگامی که ادویه ها به صورت مختلف و با میزان مختلف به غذا اضافه می شوند، باعث می شوند همان غذا با طعم های مختلفی تجربه شود. از این رو، ادویه ها را می توان بسته به طعمی که به غذا می افزایند به دسته های زیر تقسیم بندی کرد
ادویه های تند
ادویه های ملایم
ادویه های شیرین
ادویه های گرم
ادویه های معطر
انواع ادویه ایرانی
دارچین
در میان ادویه های ایرانی، دارچین یکی از پرطرفدارترین آن هاست. این ادویه علاوه بر استفاده در آشپزی، در قنادی ها نیز، برای تهیه کیک و شیرینی استفاده بسیاری دارد. دارچین عطر و طعم خاصی به غذاهای ایرانی می دهد. یکی از خواص مهم دارچین خاصیت ضد باکتریایی آن است که برای بهبود زخم های عفونی نیز مفید است
فلفل سیاه
این ادویه دارای خواص مفید بسیاری است. معمولا استفاده از آن در غذاها برای حفظ سلامتی توصیه می شود. استفاده از این ادویه در غذاهای ایرانی طعم و عطر دل پذیری به غذا می دهد. می توان از فلفل سیاه برای تزیین سالاد نیز استفاده کرد
نمک
در تکمیل آشپزی یک غذای خوشمزه، استفاده از نمک اجتناب ناپذیر است. ید موجود در نمک جزو مواد معدنی لازم برای سلامتی بدن است، اما به یاد داشته باشیم که مصرف زیاد آن باعث افزایش فشار خون و بیماری های دیگر می شود و باید تعادل را رعایت کنیم
آویشن
آویشن گیاهی است که در بسیاری از کشورها محبوب بوده و در بسیاری از غذاها کاربردی است. این ادویه یکی از ادویه های معطر است که می تواند طعم بسیار ویژه ای به غذا بدهد. آویشن دارای خواص دارویی نیز بوده و در مواردی می تواند به بهبود برخی مشکلات کمک کند. روغن آویشن نیز برای پوست استفاده می شود و دارای خاصیت های مفیدی برای آن است. اما استفاده زیاد از آویشن توصیه نمی شود، چراکه علاوه بر تلخ شدن غذا ممکن است باعث ایجاد حساسیت، سرگیجه و ناراحتی معده شود
گلپر
گلپر یک ادویه بومی ایرانی می باشد که به دلیل عطر مطبوع و منحصربفردش استفاده می شود. این ادویه بیشتر برای طعم دادن به ترشی، خورش و سوپ استفاده می شود. همچنین این ادویه می تواند به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی عمل کرده و التهاب موجود در بدن را کاهش دهد. این ادویه عوارض جانبی زیادی ندارد اما در برخی موارد امکان دارد باعث حساسیت پوستی شود. در واقع اگر این ادویه که در لیست ادویه های تند قرار دارد با پوست فردی که حساس تر است تماس پیدا کند، امکان دارد که علائمی مانند قرمزی، آلرژی، خارش و… ایجاد کند
سماق
این ادویه بی نظیر به دلیل رنگ زیبا و طعم تند و ترش مانند آن (مانند سرکه یا لیمو) محبوبیت بسیاری دارد. البته مشخص است که طعم ترش و لیمویی سماق جایگزین لیمو نمی باشد. سماق همچنین دارای خواص ضد میکروبی است
لیمو خشک
لیمو خشک که به لیمو عمانی نیز معروف است، در بسیاری از مناطق خاورمیانه مانند ایران به عنوان طعم دهنده استفاده می شود. در واقع استفاده از این ادویه در آشپزی ایرانی بسیار اهمیت دارد و برای ایجاد طعم ترش و عطر خاص آن به غذا اضافه می شود
زعفران
زعفران که عنوان گران ترین ادویه دنیا را دارد به دلیل طعم و عطر بی نظیر و رنگ فوق العاده زیبا و ماندگارش بسیار منحصر به فرد است. کاربردی بودن زعفران و بالا بردن کیفیت در تجربه طعم و عطر در بیشتر غذاها، یکی از دلایل ارزشمند بودن زعفران نسبت به وزن و قیمت آن است. اما باید در نظر داشت که مصرف زیاد آن امکان دارد باعث تهوع، سرگیجه، اضطراب و خشکی دهان شود. به همین دلیل است که همواره در مقادیر کم مورد استفاده قرار میگیرد. زعفران در مقادیر کم اغلب به عنوان آرام بخش و نشاط آور و همچنین درمان خشکی پوست و بهبود علائم قاعدگی و آسم کاربرد دارد. زعفران در بسیاری از غذاهای ایرانی و حتی خارجی مورد استفاده قرار می گیرد
زردچوبه
زردچوبه یکی دیگر از ادویه های بسیار مشهور و کاربردی ایرانی با ترکیبی از طعم های تلخ و تند می باشد و دارای عطر خاصی است. این ادویه یکی از آنتی اکسیدان های قوی می باشد که برای بهبود التهاب مفید است. زردچوبه به دلیل ترکیب رنگ های زرد و نارنجی روشن به راحتی از میان دیگر ادویه ها قابل تشخیص است
زیره
زیره یکی از رایج ترین ادویه های مورد استفاده در مناطق بومی ایران و کشورهای اروپایی و آفریقایی می باشد. خواص بسیار مفید این ادویه و طعمی که به غذا می دهد، آن را به یک ادویه ی کاربردی در سراسر جهان تبدیل کرده است. زیره منبع خوبی از مواد معدنی و ویتامین ها می باشد و به هضم بهتر غذا کمک می کند. به دلیل عطر و طعم خاص زیره است که می تواند طعم غذا را به طورکلی تغییر دهد. در واقع یکی از بارزترین ویژگی های زیره، عطر شدید آن می باشد
رازیانه
رازیانه در دو نوع اصلی یافت می شود. نوع اول آن عطری شبیه به شیرین بیان و طعم کمی شیرین دارد. نوع دیگری از رازیانه طعم شیرینی دارد. رازیانه در اصل گیاهی بادوام و مقاوم است که از زمان قدیم کاربرد دارد. این ادویه خواص دارویی زیادی دارد و برای رفع اسپاسم عضلانی و نفخ قابل استفاده است. همچنین باعث تقویت مو و استحکام استخوان ها می شود و برای زنان نیز بسیار مفید است. توجه داشته باشیم که مصرف زیاد رازیانه برای افراد مبتلا به آسم یا آلرژی، مناسب نمی باشد
پودر زنجبیل
زنجبیل عطر و طعم تندی دارد و در بسیاری از غذاها مورد استفاده قرار می گیرد. زنجبیل سرشار از خواص آنتی اکسیدانی است و برای درمان بیماری های گوارشی بسیار کاربردی است. از زنجبیل در تهیه دمنوش نیز استفاده می شود و با استفاده از زنجبیل و دارچین می توان دمنوشی بسیار مقوی برای بهبود سرماخوردگی تهیه نمود. زنجبیل هم چنین در پخت مرغ و ماهی نیز کاربرد دارد
کاری
این ادویه ترکیبی از زردچوبه، پودر سیر، هل، زیره، دارچین و گشنیز است؛ بنابراین سرشار از خواص مختلف و بسیار غنی است. از این ادویه مقوی و معطر در تهیه بسیاری از غذاها استفاده می شود و طعم و عطر بی نظیری به غذاهای ایرانی می دهد. از پودر کاری در تهیه غذاهای مختلف مانند مرغ، ماهی و انواع خورش استفاده می شود
پودر سیر
افزودن پودر سیر یا خود سیر برای طعم دادن به انواع غذاها بخصوص غذاهای دریایی بسیار کاربردی و مفید است. ماندگاری پودر سیر از سیر بیشتر است و طعم و عطر آن برای کسانی که از سیر استفاده نمی کنند، ملایم تر است. ارزش غذایی سیر بسیار بالاست و یکی از مهمترین خواص درمانی آن تنظیم فشار خون می باشد